De officiële opstart

De officiële opstart: plantjes poten, afvullen, techniek afstellen en fine tunen.

Dan is eindelijk het moment zover. Je hardscape is klaar en het pakket met plantjes staat klaar om in de scape te worden gezet.
Maar daar gaat wel een bepaalde werkwijze aan vooraf.

Voordat je aan de planten gaat beginnen is het slim om alvast alles klaar te leggen wat je hiervoor nodig hebt: bijvoorbeeld een bakje met water om de afgeknipte blaadjes van je vingers te spoelen, een scherpe schone schaar, een handdoek, een plantenspuit, een bakje met natgemaakt keukenpapier waarin je eventueel tijdelijk de plantjes bewaart, je plantpincet en tot slot eventueel het beplantingsplan als je die gemaakt hebt.
Zorg dat alle planten op je juiste manier zijn voorbereid: sommige plantjes opgebonden op hout, stengelplantjes op lengte geknipt, de onderkant ontdaan van blad en dat je de planten goed op volgorde klaar legt. Gebruik altijd een pincet. Dit kan zowel een rechte of een kromme uitvoering zijn. Wat jezelf het prettigste vind werken.
Probeer van voor naar achter te werken: dus eerst de bodembedekkers en zo richting de achterkant.

Hoe leuk is het als er een doos vol met plantjes word afgeleverd en je alle plantjes gaat voorbereiden om in je scape te zetten

Afvullen is altijd een nauwkeurig en voorzichtig werk. Je zou gebruik kunnen maken van grote stukken plastic, een vergiet of keukenpapier die je dan voorzichtig over je planten/ hardscape plaatst. Giet dan heel voorzichtig het water er langzaam op zodat je geen grote wervelingen krijgt in het water. Daarmee word de soil verplaatst en kunnen planten weer los komen.
Als de plantjes te teer zijn zou je kunnen overwegen om water 'over te hevelen'. Daarbij zet je een grote emmer water een stuk boven je bak en laat deze via een slangetje in je bak leeglopen. Hierbij maak je dus gebruik van de zwaartekracht (foto rechts)
Als je scape eindelijk afgevuld is begint het echte werk. Het is nu verder een kwestie van afstellen, aanpassen en 'fine-tunen', controleren en verzorgen.

De techniek:
In de 1e paar dagen moet je alles goed controleren:
- is je stroming goed genoeg?
- word de CO2 goed verspreid door je bak?
- is je dropchecker van de CO2 lichtgroen of iets van kleur verandert?
- is de temperatuur goed?
- functioneren alle ingestelde timers en/of schakelklokken goed?
- is de belichting in orde?
- heb je nergens lekkages?

Als je een soil gebruikt en via de reguliere manier opstart is het enorm belangrijk dat je de voorgeschreven waterwissel uitvoert!
dat wil zeggen:
1e week: Iedere dag de 50% van het water verversen
2e week: Iedere 2 dagen 50% water verversen
3e week: Iedere 3 dagen 50% water verversen
4e week: Beginnen met afbouwen naar iedere week 25-50% water verversen.

Probeer een zo goed mogelijk uitgewerkt plan te maken.

Als eenmaal je hardscape klaar is, je de soil erin hebt gedaan en de beplanting erin heb staan en afgevuld; dan moet je er vanaf blijven.
Dan moet je klaar zijn. Je moet niet gaan verschuiven met je rock of hout. Net zo min de planten gaan verplaatsen omdat je ze eigenlijk op een andere plek mooier zouden staan.
De soil gaat hiermee erg veel stof veroorzaken waardoor je bak troebel gaat worden. Stof en soil deeltjes komen overal terecht. Als je geen andere keus hebt doe dit dan ook zo snel mogelijk. Want als jij eenmaal opgestart bent gaat de bacteriecultuur in je bodem zich ontwikkelen. En elke verstoring van de bodem geeft een stukje onbalans in de ontwikkeling hiervan. Ook komt er veel NH4 vrij. En NH4 in het water is een zeer grote trigger voor alg! Dus, ben je opgestart: blijf van je bodem af!
Dit is een reden waarom je gebruik moet maken van een goede voorbereiding: je moet weten hoe je scape eruit gaat zien!

Als je een nieuw bak opstart krijg je bijna altijd dezelfde algen die je ook zonder het gebruik van een soil en ammonium krijgt. En die algen moeten zich eerst ontwikkelen, dus je krijgt niet onmiddellijk een hoop algen doordat er de eerste tijd ammonium vrij komt. Daarom is het, ook met andere bodems dan een soil, altijd slim om in de 1e weken gewoon veel water te verversen.

Dus ook als je geen gebruik maakt van de EI en je hebt toch een scape met veel licht en veel CO2 is het raadzaam om toch elke week een waterwissel uit te voeren. Je hebt namelijk ook te maken met organisch afval. Niet alleen van vissen, maar ook van planten. Doel van waterwissels is om dat te verdunnen. Deze afvalprodukten hebben de eigenschap om algengroei te aktiveren.
An-organische bemesting veroorzaken géén alg in een gezonde goed ingedraaide bak met de juiste ontwikkelde bacteriecultuur. Het is juist de opbouw van organische bemesting wat algen veroorzaakt en dan met name ammonium. Door een waterwissel krijgen deze stoffen geen kans om zich te bufferen,waardoor alguitbraak drastisch wordt beperkt. Met name met high-light scapes (CO2 en veel licht) hebben erg veel organisch afval. En daarbij speelt ook de temperatuur een rol; hoe hoger hoe meer (sneller) vervuiling.

Drie alternatieve manieren van opstarten

1) Plantless Cycle aka Dark Start: Bij het gebruik van rijke aquasoil word er ookwel een andere manier van opstarten gebruikt. En dat is de hardscape op te bouwen, soil te plaatsen (eventueel aangevuld met extra toevoegingen) om vervolgens de bak af te vullen met water. Deze een aantal weken zonder verlichting, zonder voeding en zonder CO2 te laten draaien. Met filter en iets warmer water dan normaal; 25C
Na een paar weken doe je een zo groot mogelijke waterwissel en vul je de daarna de bak overnieuw met vers water. Als je na 2 dagen geen NH3/4 meet is het moment aangebroken om te gaan beplanten.
De reden achter deze strategie is dat de bacteriecultuur goed in ontwikkeling is gekomen zodat je veel minder last krijgt van 'melting, van gevoellige planten. En daarbij heb je geen last meer van een nitrietpiek als je na een paar weken de beplanting aanbrengt. Ga in deze opstart ook geen waarden meten. Dat is nergens voor nodig en schept alleen maar verwarring. Wel aan het einde van deze opstart een zo groot mogelijke waterwissel. Maar dat is logisch omdat je de planten erin gaat zetten, omdat dat eenmaal beter gaat als er geen water in je bak staat.

2) Dry Start: Afhankelijk van het plantenbestand kan je ook opstarten via een 'dry-start'. Wellicht de meest efficiënte manier om een mooi tapijtje van bodembedekkers te kweken. Ergens op de website kan je er veel meer over lezen.

3) Er is nog een manier om te starten wat soms word gebruikt. En dat is de soil voor een uur lang in de oven te plaatsen op 200 graden. Deze manier van opstarten noemen we 'mineralisatie'. Hierbij oxideert de NH3/NH4 tot NO3. Dit is trouwens een heel goede manier om de soil aan te vullen in je ingedraaide bak.

De kans is groot dat de volgende dag er een aantal plantjes boven drijven. Misschien is op sommige plekken de soil een beetje weggespoeld. Allemaal kleine dingetjes die voor kunnen komen en je misschien een aantal keer moet aanpassen. De grootste nachtmerrie is dat het hout gaat drijven. Dit is eenvoudig op te lossen om deze tijdelijk te verzwaren met een steen. Zo ga je ongetwijfeld een aantal kleine 'reparaties en aanpassingen' uitvoeren.

Bijna alle scapers plaatsen tijdelijk (soms ookwel permanent) wat snelgroeiende planten in hun bak. Deze kunnen een onderdeel zijn van het beplantingsplan, of ze staan los in de bak of kunnen zelf gewoon los drijven. De voornaamste en belangrijkste reden is dat ze veel zuurstof procuceren! En niet omdat ze zogenaamd alle schadelijke stoffen uit je water filteren. Dat is een mythe die nog dateerd uit de vorige eeuw.

Je maakt gebruik van snelgroeiers om de belangrijkste reden: ze geven zuurstof af aan het water. En die zuurstof is essentieel voor de bacteriehuishouding in je bak. Dat ze ammonium (NH4) eruit filteren omdat dit schadelijk zou zijn is gedeeltelijk waar, maar niet de primaire reden.
Als ik een nieuwe bak opstart zet ik, als het licht uitgaat, mijn lily pipe iets omhoog zodat er een extra oppervlakte agitatie ontstaat en een actievere stroming aan de oppervlakte. Resultaat is een versnelde gasuitwisseling waardoor het zuurstofgehalte iets oploopt en het zuurstofrijke water aan de oppervlakte door de stroming goed door mijn bak word getransporteerd.
Reden is om in de nacht de bioload te voorzien van extra zuurstof. Door de toenemende microbiologische ontwikkeling in de opstart ontstaat er een grotere zuurstofvraag (BOD=biological oxygen demand) en planten in de opstartperiode produceren in de nacht te weinig zuurstof om daarin in te voorzien. Dat is de reden waarom er in de nachtelijke uren op zo'n manier aan de bak vaak extra zuurstof word voorzien. Als de bak redelijk stabiel gaat geraken en de plantmassa is een factor groter geworden word er in de regel weer mee gestopt.

Je gaat bemerken dat de de 1e 2 weken de planten er prima uit blijven zien en toch al een beetje groeien.
En dan begint de transformatie van emers naar submers... De plantjes worden lelijk, blaadjes worden licht van kleur, zelfs bruin om vervolgens van de stengel te vallen. Geen paniek: dat is normaal.
De plantjes die jij hebt geplant zijn opgekweekt boven water en moeten nu gaan overschakelen naar een leven onder water.
Daar hebben ze een ander structuur blad voor nodig. Daarom gaat de plant zijn 'bovenwaterblad' afstoten of omvormen zodat nieuwe blaadjes geschikt zijn voor hun functie onderwater.
Het kan ook zo zijn dat het 'oude' blad letterlijk en figuurlijk van vorm gaat veranderen om zich aan te passen aan het leven onder water.

Ook komt het soms voor dat gekochte plantjes al in hun onderwatervorm zijn. Deze moeten zich ook gaan aanpassen! Namelijk aan de waterwaarden die jij hanteerd. Als die planten uit een bak komen met heel andere waarden in voeding en CO2 is het niet vreemd dat ook deze planten de blaadjes gaan afstoten/ aanpassen.

En je gaat ook zien dat het nieuwe blad van die mooie rood gekleurde stengelplant groen is ipv rood...
Daar zijn veel aquarianen al van geschrokken :-) Ook dat is normaal. Rode planten krijg je niet zo maar. Daar moet je wel wat voor doen. Maar dat kun je ergens anders op deze site wel lezen.

En je gaat misschien last krijgen van alg...
Hoewel dit niet vanzelfsprekend is krijg je opstartalg. Sommigen blijven dit bespaard, maar de meeste gaan last krijgen hiervan. Allereerst na een paar weken bruine alg. Dit zijn de zgn. opstartalgen en deze gaan na verloop van tijd vanzelf wel weer weg. Je gaat wellicht ook last krijgen van draadalg, puntalg en in het ergste geval last krijgen van penseel-alg. Er bestaan genoeg manieren beschreven hoe je deze kunt verminderen en bestrijden.
Maar nogmaals; als je een goede soil gebruikt, de verplichte waterwissels doet, je houd je bak goed schoon en je hebt niet zoveel licht dan krijg je niet/nauwelijks te maken met opstartalgen!

Direct voeding toevoegen?
Daar zijn de meningen over verdeeld: wanneer moet ik voeding gaan toevoegen? Ik ga ervan uit dat je een soil als bodem hebt. Ik persoonlijk houdt het volgende schema aan. De 2e weken dagelijks alleen kwart doseringen en de 2 weken erna halve doseringen en na 4 weken de volledige dosis. Dit doe ik omdat er genoeg voeding in de soil zit opgeslagen èn je de 1e tijd veel waterwissels moet uitvoeren. Dan kun je wel elke dag voeding gaan toevoegen maar je vervest het water toch met minimaal 50%. Sommige scapers die een rijke soil gebruiken voegen de 1e 3 weken alleen maar kleine hoeveelheden kalium toe.
Pas als je klaar bent met het waterwisselschema (en dat duurt toch al snel 3 weken) kun je normaal gaan doseren. Ook bepaald de bodem/ bodemopbouw en je plantenbestand het moment van voeding toevoegen. Zo zou je met de nieuwe Amazonia II een kwart van de reguliere EI methode kunnen gebruiken.

Persoonlijk houd ik de volgende richtlijnen aan:
- met in vitro planten: direct
- met reguliere gezonde planten: na een week
- combinatie In vitro/ reguliere planten: direct

Alle planten (en in minder mate In-vitro) hebben een voedingsbuffer opgeslagen in de plant zelf. Als ze dan in jouw bak worden geplaatst gaan ze hoe dan ook schade oplopen. Biologische systemen vallen bijna stil en alle energie gaat primair naar de overschakeling van emersed naar submersed. Daarnaast moet er ook energie worden vrijgemaakt voor schade herstel en wortelvorming. Omdat de plant direct haar voedingsreserves kan aanspreken hoeft ze geen kostbare energie te gebruiken om voeding uit het water te filteren. Dit omdat de plant altijd de makkelijkste weg zoekt om aan de benodigde voeding te komen. Dat is ook de reden waarom veel planten in de praktijk direct doorgaan met groeien. Na verloop van tijd zijn de interne reserves verbruikt en moet er wel externe voeding beschikbaar zijn, zowel in de bodem als het water. Anders gaat de gezondheid van de plant erg snel achteruit:
Plantjes gaan aftakelen > een verhoging van organische afvalstoffen (DOC) > uitbraak van algen.
In Vitro planten hebben in verhouding erg weinig voedingsreserves intern opgeslagen, en dan is het verstandiger om direct voeding te doseren.

Tegenwoordig worden veel van de 1-2-Grow! (= Tropica invitro) opgekweekt in een vloeibaar medium. Vloeibare media hebben enige voorsprong op gelmedia. Eén daarvan is dat echte waterplanten (bv. Blyxa japonica) op deze manier kunnen worden geproduceerd. Een ander voordeel is, dat bij het verschepen van planten, het ervoor zorgt dat ze in betere staat aankomen bij de consument. Planten zijn niet volledig in hun volledige submerse vorm. Ze zijn wel heel dichtbij de submersde vorm en dit maakt de overgang naar de submersde vorm gemakkelijker. Met het vloeibare medium is ook veel gemakkelijker om dit van de planten af te wassen. Dat is met gel in sommige gevallen best wel lastig. Helaas zullen niet alle plantensoorten worden gebruikt in deze vloeibare media, daarom worden er nog steeds bepaalde soorten op gelmedia gekweekt. Cryptocorynes en mossen bijvoorbeeld blijven gekweekt op gel media. Deze zijn nog steeds het gemakkelijkste in overschakeling naar een volledig submerse vorm.

CO2:
Houdt je CO2 waardes constant en zo stabiel mogelijk. Sterker nog; stabiliteit is belangrijker dan de hoeveelheid zo ver mogelijk proberen op te schroeven. Probeer onderstaand schema aan te houden als richtlijn als je de ADA manier gebruikt:

ADA adviseerd de volgende CO2 dosering voor een 60 literbak:
de 1e 4 weken 30 tot 60 bellen per minuut
week 5 t/m 7: 60 tot 90 bellen per minuut
na 8 weken: 90 - 120 bellen per minuut
Als je na deze 8 weken gaat snoeien, of na een reguliere snoeibeurt, hoef je NIET de CO2 te verlagen

Je ziet dat de CO2 tijdens de opstart word opgevoerd. Dat is logisch omdat je plantmassa groter word, dus heb je ook meer CO2 nodig om aan de behoefte te voldoen. Na een grote snoeibeurt is het soms zinvol om het licht te minderen. Meer informatie over CO2 is te vinden op de hiervoor speciaal beschreven pagina's.

The Small Planted Tank